CZYTELNIA > Słodka choroba

Cukrzyca, czyli DIABETES MELLITUS jest przewlekłą chorobą metaboliczną. Obecnie uznawana jest za chorobę społeczną, ponieważ dotyka ok. 3-4% populacji szczególnie w państwach wysoko rozwiniętych.

W Polsce na cukrzycę choruje ponad milion ludzi. Podstawowym objawem choroby jest podwyższony poziom cukru we krwi. Głównym czynnikiem wpływającym na rozwój cukrzycy są przede wszystkim uwarunkowania genetyczne. Oznacza to, że ryzyko wystąpienia tego schorzenia jest znacznie wyższe u tych osób, które są blisko spokrewnione z osobami chorymi na cukrzycę. Ponadto do czynników, które sprzyjają rozwojowi choroby możemy zaliczyć:
- otyłość
- siedzący tryb życia
- nieodpowiednie odżywianie.
Ryzyko zachorowania na cukrzycę wzrasta wraz z wiekiem, dlatego też zaleca się, aby osoby, które ukończyły 45 lat przynajmniej raz w roku wykonywały badania poziomu cukru we krwi.

Prawidłowe stężenie cukru w osoczu we krwi żylnej na czczo powinno być niższe niż 110 mg/dl. W 2 godziny po podaniu doustnie 75 g glukozy stężenie cukru powinno być niższe niż 140 mg/dl.

Jak działa insulina?

Kluczową rolę w przemianach glukozy w organizmie odgrywa insulina. Jest to hormon produkowany przez trzustkę, który jest niezbędny do prawidłowej gospodarki węglowodanowej, tłuszczowej oraz białkowej. Pod wpływem działania insuliny glukoza przechodzi z krwi do wnętrza komórek, gdzie w następstwie odpowiednich procesów biochemicznych jest spalana. Podczas tych procesów następuje uwolnienie niezbędnej dla naszego organizmu energii. Podwyższone stężenie glukozy, które występuje po posiłkach, powoduje zwiększenie uwalniania insuliny, w wyniku czego glukoza przechodzi do komórek organizmu. W przypadku braku insuliny lub jej nieprawidłowego działania, glukoza nie może być zużyta przez komórki organizmu, co powoduje szereg powikłań i rozwój choroby.

Jakie są typy cukrzycy?

Cukrzyca typu 1
Zwana jest także cukrzycą insulinozależną lub młodzieńczą. Ten rodzaj choroby występuje głównie u ludzi młodych jak również u dzieci. W tym przypadku schorzenie to jest spowodowane zniszczeniem komórek beta trzustki, które są odpowiedzialne za produkcję hormonu obniżającego poziom cukru we krwi czyli insuliny. Leczenie polega na podawaniu insuliny. Rozpoznanie cukrzycy młodzieńczej jest stosunkowo łatwe. Głównymi objawami występującymi u chorych są:
- silne pragnienie
- zwiększone oddawanie moczu
- zwiększony apetyt
- szybka utrata masy ciała
- ogólne osłabienie.
W badaniach laboratoryjnych zauważa się podwyższony poziom cukru we krwi, jak również jego obecność w moczu.

Cukrzyca typu 2
Zwana jest cukrzycą insulinoniezależną lub dorosłych. Ten rodzaj choroby występuje głównie u ludzi starszych. Często u takich pacjentów obserwuje się otyłość i nadciśnienie tętnicze. W tym przypadku organizm chorego produkuje insulinę, lecz sposób jej wydzielania jest nieprawidłowy lub jej działanie w komórkach jest osłabione. Mówimy wówczas o tak zwanej insulinooporności. Leczenie początkowe polega przede wszystkim na doborze odpowiedniej diety, która ma na celu utrzymanie należytej masy ciała i zapobieganiu zbyt wysokim lub zbyt niskim stężeniom glukozy we krwi oraz zażywaniu przez pacjenta leków hipoglikemizujących (przeciwcukrzycowych). Dieta w cukrzycy nie oznacza wcale głodowania bądź całkowitej rezygnacji z ulubionych potraw. Pamiętajmy jednak o zachowaniu zdrowego rozsądku w odżywianiu. Nie zapominajmy także o zbawiennym wpływie wysiłku fizycznego, który powinien być dostosowany do możliwości chorego. Regularny wysiłek pozwala na zużycie dodatkowych kalorii i utrzymanie prawidłowej masy ciała.
Rozpoznanie cukrzycy typu 2 jest znacznie trudniejsze w porównaniu z typem 1. Często zdarza się, że znaczna część pacjentów nie jest świadoma choroby. Głównymi objawami choroby są:
- zmęczenie
- częste oddawanie moczu
- wzmożone pragnienie
- świąd w miejscach intymnych
- infekcje skórne
- suchość w jamie ustnej.
Cukrzyca typu 2 stanowi 90% wszystkich przypadków cukrzycy.

Cukrzyca ciężarnych
Jest to cukrzyca wykryta po raz pierwszy u kobiety w ciąży i występuje do momentu urodzenia dziecka. Leczenie pacjentek z tego typu schorzeniem powinno być prowadzone tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach ginekologiczno-diabetologicznych.

Cukrzyca wtórna
Jest to najbardziej zróżnicowana etiologicznie grupa cukrzyc. Cechą charakterystyczną tego typu choroby jest współistnienie z cukrzycą pewnych zaburzeń lub zespołów chorobowych. Do wystąpienia tego typu choroby przyczynić się mogą m.in. uwarunkowania genetyczne, niektóre choroby np. przewlekłe zapalenie trzustki, rak trzustki, nieprawidłowe odżywianie czy czynniki polekowe.

Cukrzyca na tle niedostatecznego i wadliwego odżywiania
Występuje głównie wśród ludności tubylczej strefy międzyzwrotnikowej w krajach Azji, Afryki i Ameryki Południowej, w których niedożywienie i głód są powszechne.

Jakie są powikłania cukrzycowe?

Nieleczona lub lekceważona cukrzyca może być przyczyną licznych schorzeń lub powikłań, dlatego każdy chory powinien szczególnie dbać o swoje zdrowie i przestrzegać podstawowych zasad odżywiania, kontrolować raz w tygodniu swoją wagę, w razie wątpliwości skonsultować się z dietetykiem lub lekarzem oraz kontrolować poziom cukru we krwi.
Do powikłań jakie mogą wystąpić u chorych możemy zaliczyć:
- nefropatię cukrzycową, czyli uszkodzenie nerek
- retinopatię cukrzycową, czyli uszkodzenie siatkówki oka, co jest najczęstszą przyczyną ślepoty, dlatego przynajmniej raz w roku należy przeprowadzić badanie oczu
- neuropatię cukrzycową (uszkodzenie nerwów), często mogą wystąpić takie objawy jak: mrowienia, przeczulica skóry, zaburzenia perystaltyki jelit, naprzemienne biegunki, zaparcia, impotencja
- stopa cukrzycowa (owrzodzenia i martwica, zwykle bezbólowa na palcach, pięcie, opuszce stopy).

O czym należy pamiętać?

Na cukrzycę chorują ludzie w każdym wieku, wszystkich ras i na wszystkich kontynentach. Badania wskazują, że w ciągu najbliższych lat, zarówno w Polsce, jak i na świecie liczba chorych na cukrzycę będzie systematycznie wzrastać. Można więc przewidywać, że przybierze rozmiary prawdziwej epidemii dwudziestego pierwszego wieku. Ważną rolę odgrywa odpowiednia edukacja społeczeństwa na temat tej choroby, dlatego też przynajmniej raz w roku powinniśmy wykonywać badania cukru we krwi. Szczególnie osoby, u których występują nadwaga, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, miażdżyca, choroby trzustki i wątroby, niepokojące objawy skórne, neurologiczne lub okulistyczne powinny przeprowadzać badania cukru częściej.
Pamiętajmy o profilaktyce. Z cukrzycą można żyć tak samo jak ludzie zdrowi, lecz należy zawsze pamiętać o zasadach zdrowego rozsądku i zdrowego stylu życia.

mgr farm. Małgorzata Wydrzyńska-Kuźma
Publikacja artykułu, 2004