Jesteś tu: Strona główna › Czytelnia

Szukaj:

CZYTELNIA > Gdy pojawia się kamień

Szukaj artykułu:

Zapraszamy Państwa do przeczytania artykułów, które zostały zamieszczone w dotychczasowych wydaniach
„Informatora o Programie Zyskaj Zdrowie i lekach bez recepty”.
Aby wyszukać artykuł na wybrany temat, prosimy skorzystać z wyszukiwarki lub z indeksu alfabetycznego.

ABCĆDEFGHIJKLMNOPRSŚTUWZŻ
Jesteś tutaj: CZYTELNIA > Gdy pojawia się kamień

Gdy pojawia się kamień

Często nie zdajemy sobie sprawy, że zaburzenia w przemianie materii, błędy dietetyczne, oraz przewlekłe stany zapalne mogą powodować odkładanie się soli wapnia i substancji organicznych i powstawanie złogów w przewodach lub narządach jamistych. Proces taki nazywamy kamicą. Najczęściej choroba ta dotyka nerki i wątrobę …

KAMICA NERKOWA

Kamica dróg moczowych to jedna z najczęstszych chorób układu moczowego. Występuje ona u blisko 5% ludności, zazwyczaj między 20 a 55 rokiem życia, dwukrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet. Chorują na nią także dzieci. Istota choroby polega na odkładaniu się w drogach moczowych złogów kamieni o różnej wielkości, kształcie, twardości i składzie chemicznym. Analiza moczu, najprostsze badanie układu moczowego, może informować o składzie chemicznym kamieni i ukierunkować leczenie. Kamienie są najczęściej zbudowane z soli wapnia, choć często mogą wykazywać strukturę szczawianowo - wapniową, rzadziej moczanową. Potwierdzeniem rozpoznania oraz umiejscowienia kamienia w drogach moczowych jest badanie rentgenowskie (rtg), a ostatnio coraz szerzej dostępne badanie ultrasonograficzne (USG).
 

Przyczyny
Przyczyny występowania choroby nie są całkowicie poznane, niemniej usposabiają do niej pewne nawyki dietetyczne, zaburzenia gospodarki mineralnej organizmu oraz predyspozycje rodzinne. Potocznie mówimy o kamicy nerkowej, jeśli kamień występuje w moczowodzie oraz o kamicy pęcherzowej, gdy jest on obecny w pęcherzu.
Tworzenie się kamieni w drogach moczowych zależy w dużej mierze od składników zawartych w moczu, odczynu moczu oraz mechaniki wydalania moczu. Prawidłowy mocz jest roztworem stabilnym, bez tendencji do wytrącania się w nim soli mineralnych. Zawiera on w swoim składzie substancje hamujące krystalizację. Ten mechanizm obronny nie zadziała, jeśli wskutek przewlekłych i nawracających zakażeń dróg moczowych zmieni się odczyn kwasowości - pH.
Inną przyczyną kamieni nerkowych może być guz gruczołu przytarczycowego - gruczolak przytarczyc. Jest łagodnym nowotworem wytwarzającym zbyt dużo hormonu przytarczyc, który z kolei wysysa wapń z kości do moczu, gdzie tworzą się kamienie. Jest wykrywany prostym badaniem krwi, które powinno się wykonać u każdej osoby dotkniętej kamicą.
Nadmiar witaminy D także zwiększa ilość wapnia przyswajanego przez jelito, które następnie tworzy w nerkach kamienie.
Przyczyną tworzenia się kamieni nerkowych bywa dna moczanowa. Wtedy kamienie składają się z kwasu moczowego, a nie z wapnia. Leczenie polega na podawaniu preparatów, które zmniejszają stężenie kwasu moczowego we krwi oraz na wypijaniu dużej ilości płynów, co ma spowodować rozpuszczanie kamieni. Natomiast bezpośrednią przyczyną wytrącania się kryształów soli jest często pojawianie się jądra inicjującego krystalizację. Może to być uszkodzona błona śluzowa, nabłonek, bakterie. Ta z początku nieznaczna przeszkoda w odpływie moczu powiększa się, obrasta kryształami, a z czasem może spowodować zastój moczu. Przyczynia się do tego nadmierne zagęszczenie moczu spowodowane skąpym przyjmowaniem płynów lub ich nadmierną utratą. Na ten proces ma wpływ zaburzony stosunek poszczególnych soli, spowodowany zbyt obfitym spożywaniem pokarmów zawierających sole podlegające krystalizacji (np. sole wapnia, szczawiany). Tworzeniu się kamieni sprzyja też długotrwałe unieruchomienie. W różnych sytuacjach ludzie powstrzymują się od oddawania moczu. Dzieci zajęte zabawą wprost nie mają na to czasu. Trzeba zwracać baczną uwagę i wyrabiać w dziecku nawyk dbania o komfort pęcherza. Przetrzymywanie moczu jest następną przyczyną niekorzystnych zmian prowadzących z czasem do kamicy nerkowej.
 

Objawy
Charakterystyczne dla kamicy nerkowej są ostre bóle w boku o charakterze przerywanym, trwające zazwyczaj wiele godzin, z towarzyszącym uczuciem parcia na mocz i czasami (w 30%) z krwiomoczem. Często do bólu dołączają się nudności i wymioty. Ból ustępuje wraz z wydaleniem złogu (kamienia). Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga pojawienie się gorączki (pow. 38°C), która towarzyszy przedłużającej się lub nawracającej kolce nerkowej.
 

Leczenie
Zazwyczaj uważa się, że kamienie o średnicy do 5 mm może chory sam wydalić, jeżeli stosuje pewne postępowanie – leki rozkurczowe, przeciwbólowe, kurację pitną (tzw. uderzenie wodne, tj. duże ilości płynów), zwłaszcza wodami leczniczymi o działaniu moczopędnym (np. woda „Jan” z Krynicy), gorące kąpiele. Wyciągi z ziół (napary, odwary) działają wspomagająco z lekami o działaniu moczopędnym, rozkurczowym, przeciwzapalnym oraz z wodami leczniczymi. Należą do nich m.in.:
• liść brzozy (np. w mieszankach Urogran, Urosan),
• kwiat bławatka,
• korzeń pietruszki.
Z gotowych preparatów w leczeniu farmakologicznym stosuje się Rowatinex (kapsułki, krople). Działa on rozkurczająco na drogi moczowe, ułatwia rozpad i wydalanie kamieni z dróg moczowych, zwiększa przepływ poprawiając funkcję nerek, nasila diurezę. Ponadto działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie.
Poziom kwasu moczowego w surowicy obniża preparat Ginjal. Działa on również diuretycznie i przeciwzapalnie w drogach moczowych. Podobnie działają pasty do przygotowania roztworów tj. Debelizyna, Fitolizyna.
Duże znaczenie w leczeniu uzupełniającym kamicy nerkowej ma także dieta. Nie należy pić mocnej herbaty, kawy, napojów alkoholowych. W zależności od rodzaju kamicy należy unikać lub ograniczać pewien rodzaj potraw, np. w kamicy wapniowej należy ograniczyć dostarczanie do organizmu jonów wapnia, a więc spożywanie mleka, sera białego, jogurtu, kefiru; w kamicy szczawianowej nie należy spożywać szczawiu, szpinaku, szparagów, rabarbaru, rzepy, czekolady, kakao, mocnej herbaty. Duże znaczenie przywiązuje się do stosowania filtrów do uzdatniania wody, które eliminują wapń. Warto uzupełniać także niedobory magnezu, spożywać dużo warzyw i owoców. Trzeba tu koniecznie wspomnieć o żurawinie działającej antybakteryjnie i przeciwzapalnie, wspomagającej leczenie chorób układu moczowego (w aptekach dostępne są gotowe preparaty żurawinowe np. Żurawina w kapsułkach, Vitabutin). W kolce nerkowej można zmniejszyć ból przez podawanie leków przeciwbólowych i rozkurczowych (np. No-spa).
Do najistotniejszych powikłań kamicy układu moczowego należy wodonercze, odmiedniczkowe zapalenie nerek, ropnie okołonerkowe oraz ostra niewydolność nerek pozanerkowa, wywołana całkowitym zatkaniem dróg moczowych. Jeśli nie występuje samoistne wydalenie kamieni, trzeba je usunąć operacyjnie. Istnieją obecnie mniej inwazyjne metody leczenia niż typowy zabieg chirurgiczny tj. leczenie laserowe czy tzw. litotrypsja, w czasie której pacjent siedzi w pojemniku z wodą pod urządzeniem, które emituje w kierunku nerki fale uderzeniowe rozbijające złogi, wydalane następnie z moczem.

KAMICA ŻÓŁCIOWA

Wątroba połączona jest z workowatym pęcherzykiem gromadzącym żółć - tj. gęsty płyn produkowany przez wątrobę i niezbędnym w procesie prawidłowego trawienia pokarmów. Przyczyną występowania kamieni żółciowych jest skład żółci, zaburzenia jej odpływu, infekcja. Powstałe na skutek tego procesu kamienie mogą mieć różny kształt: owalny, nieregularny, okrągły i wielkość od 1 milimetra do kilku centymetrów. Proces wytwarzania się kamieni jest bezobjawowy. Pierwsze objawy choroby pojawiają się wówczas, gdy kamień przesuwa się z pęcherzyka żółciowego do przewodu żółciowego.

Objawy
Jeśli kamień zaczopuje przewód żółciowy wspólny i pęcherzykowy dochodzi do zaburzeń w transporcie żółci koniecznej do trawienia. Wywołuje to nagły ból w prawej okolicy podżebrowej jamy brzusznej, nawracające objawy niestrawności, nasilone nudności i wymioty, czasem dochodzi do żółtaczki.
Kamienie żółciowe składają się z cholesterolu, rzadziej zawierają barwniki żółciowe lub sole wapnia. Kamica żółciowa rozwija się u osób dorosłych, rzadziej u młodzieży. Statystycznie częściej cierpią na nią kobiety.

Rozpoznanie
Diagnozę kamicy żółciowej stawia się na podstawie badania lekarskiego i badania ultrasonograficznego. Potwierdzić diagnozę można zdjęciem RTG jamy brzusznej, po odpowiednim przygotowaniu chorego (tzw. cholescystygrafia, zwłaszcza gdy jest w kamieniach dużo soli wapnia) oraz badaniem ERCE a ostatnio również rezonansem magnetycznym.
Powstawanie kamieni żółciowych może być wynikiem:
• niepełnego opróżniania pęcherzyka żółciowego (zalegająca w nim stale resztka żółci ulega stopniowemu zagęszczeniu aż do uformowania się kamieni),
• nieprawidłowego składu żółci,
• podwyższonego stężenia w żółci bilirubiny, która jest żółtawym barwnikiem wydzielanym z żółcią powstałym w wyniku fizjologicznego rozpadu starych lub uszkodzonych czerwonych krwinek,
• zakażenia przewodów wyprowadzających żółć z wątroby.

Czynniki sprzyjające zachorowaniu na kamicę żółciową
Zwiększone ryzyko rozwoju kamicy żółciowej wiąże się z:
1) otyłością,
2) nadmiernym spożyciem alkoholu,
3) przyjmowaniem doustnych leków antykoncepcyjnych,
4) dietą bogatą w tłuszcze i z małą ilością błonnika,
5) niektórymi chorobami, takimi jak choroba wieńcowa, marskość wątroby, zaburzenia funkcji jelita cienkiego,
6) występowaniem kamicy żółciowej w rodzinie,
7) predyspozycją genetyczną – niektóre społeczności są na nią szczególnie narażone,
8) gwałtowną utratą masy ciała,
9) dużą liczbą ciąż (u kobiet).
Podstawową metodą zapobiegania rozwojowi kamicy żółciowej jest unikanie wymienionych powyżej czynników ryzyka.

Możliwe powikłania
Najczęstszym powikłaniem kamicy żółciowej jest przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego. Przewlekła kamica żółciowa może usposabiać do rozwoju raka pęcherzyka żółciowego. Zabieg operacyjny w trybie pilnym jest zwykle niezbędny w przypadku:
• zaklinowania kamienia w ujściu pęcherzyka żółciowego, prowadzącego do ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego, a następnie do powstania wodniaka pęcherzyka,
• ropniaka pęcherzyka żółciowego w wyniku dołączającego się zakażenia,
• przedziurawienia pęcherzyka i wylanie się jego zawartości do wnętrza jamy otrzewnej,
• przedostania się kamienia z pęcherzyka do przewodu żółciowego wspólnego, którym żółć spływa z wątroby i pęcherzyka żółciowego do dwunastnicy, co powoduje zastój żółci w przewodach żółciowych, pojawienie się żółtaczki i dokuczliwego swędzenia skóry, a przy braku prawidłowego leczenia prowadzi do uszkodzenia wątroby.

Leczenie
Niekiedy wystarcza farmakoterapia przeciwbólowa lub rozbicie kamieni żółciowych za pomocą fal uderzeniowych, podobnych do ultradźwięków (litotrypsja), a następnie rozpuszczenie niewielkich pozostałości solami żółciowymi oraz ziołolecznictwo. W przewlekłej terapii odkażającej i udrażniającej drogi żółciowe zaleca się zwykle preparaty żółciopędne i bakteriobójcze. Zasadą leczenia ostrych powikłań stanów kamicy żółciowej (wodniak, ropniak, żółtaczka) jest na ogół wycięcie pęcherzyka żółciowego. Przewlekłą kamicę żółciową i nie dającą się skutecznie leczyć zachowawczo leczy się również operacyjne, w celu zapobiegania ewentualnym powikłaniom tej choroby. Wycięcie pęcherzyka żółciowego wraz z kamieniami obecnie najczęściej dokonywane jest przy użyciu operacyjnej metody laparoskopowej. Współcześnie wykonuje się taką operację przy pomocy endoskopu, co wymaga jedynie naruszenia ściany brzucha trzema małymi otworkami i jest oszczędne dla organizmu. 90% osób po wycięciu pęcherzyka żółciowego nie zgłasza już tej dolegliwości.
Na kamicę i kolkę żółciową poleca się rośliny lecznicze o własnościach żółciopędnych (pobudzających wytwarzanie i wydzielanie żółci), przeciwzapalnych i rozkurczających, które w walce z kamicą żółciową mają skuteczność udokumentowaną licznymi wynikami badań.
Do najcenniejszych ziół w leczeniu kamicy żółciowej należą:
• ostropest plamisty,
• karczoch,
• kłącza kurkumy,
• mniszek lekarski,
• owoc jałowca,
• ziele dziurawca,
• rdest ptasi,
• bylica boże drzewko.
Część tych ziół wchodzi w skład gotowych preparatów żółciotwórczych , dostępnych w aptekach, takich jak ARTECHOLIN, CHELICUR, CHOLITOL, SOLAREN (płyny doustne), CYNAREX, BOLDALOIN, SYLICYNAR, RAPHACHOLIN, CHOLAMID, TERPICHOL (tabl.), SYLIMAROL, HEPASON. Wśród preparatów aptecznych przeciwdziałających zapaleniu pęcherzyka żółciowego i kolce żółciowej warto wymienić ROWACHOL, który zmniejsza produkcję cholesterolu, obniżając jego zawartość w żółci. Jego systematyczne przyjmowanie ułatwia rozpuszczanie i rozpad cholesterolowych kamieni żółciowych oraz zapobiega powstawaniu nowych. Preparat wykazuje działanie rozkurczające, zmniejszające dolegliwości bólowe w stanach skurczowych dróg żółciowych. Równocześnie zaleca się picie dużej ilości wody wzbogaconej np. nektarem Aloe Vera z dodatkiem żurawiny. Aloes i żurawina pomagają zmniejszyć zapalenie i wydalić małe kamienie w kierunku jelita. Dietę natomiast można wzbogacić o lecytynę i błonnik. Lecytyna jest składnikiem koniecznym do emulsyfikacji tłuszczów i cholesterolu. To rodzaj „organicznego mydła”. Dzięki zdolności do rozpuszczania tłuszczów lecytyna pomaga zahamować proces tworzenia się kamieni w pęcherzyku żółciowym. Błonnik stymuluje czynności trawienne: powoduje zwiększenie produkcji żółci, która pomaga w wyrzuceniu kamieni w stronę jelita.

Pamiętajmy jednak, aby każdy niepokojący sygnał ze strony jamy brzusznej konsultować z lekarzem. To jest najlepsza droga diagnozy i leczenia. Zlecone badania mogą określić przyczynę nagłego bólu, a specjalistyczne leczenie może zapobiec ewentualnym powikłaniom. Nasze „samoleczenie” powinno także odbywać się pod kontrolą lekarza. Nawet kamienie, które nam nie dokuczają mogą okazać się niebezpieczne. Drażniąc ścianę narządu, w którym się znajdują, mogą wywoływać przewlekłe zapalenie, co może spowodować rozwój nowotworu. Kamień może również w każdej chwili zablokować ujście przewodu pęcherzykowego czy moczowego, wywołując ból zwany kolką nerkową czy pęcherzykową, a w konsekwencji powodować stan zagrażający życiu.

mgr farm. Anita Pilichowska
Publikacja artykułu, 2007


 

powrót