Witamina K (filochinon) nazywana jest witaminą przeciwkrwotoczną. Należy do grupy związków rozpuszczalnych w tłuszczach. Występuje jako witamina K1 (fitomenadion), która pozyskiwana jest z pożywienia, witamina K2 (menachinon) – jest produkowana przez bakterie jelitowe oraz witamina K3 (menadion) – jest wytwarzana sztucznie. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę K wynosi 1 µg na każdy kilogram masy ciała, w związku z czym średnia norma dla niemowląt i dzieci wynosi 5-25 µg, natomiast dla kobiet około 90 µg i dla mężczyzn do 120 µg.

Rola w organizmie człowieka

   Witamina K jest koenzymem syntezy protombiny, czyli białka osocza krwi w wątrobie, które bierze udział w procesie prawidłowego krzepnięcia krwi. Jest ona niezbędna do tworzenia czynników krzepliwości krwi, gdyż ma działanie przeciwkrwotoczne. Uszczelnia śródbłonki naczyń krwionośnych, zapobiegając krwawieniom wewnętrznym oraz krwotokom, jest także czynnikiem zmniejszającym nadmierne i obfite krwawienia miesiączkowe. Wpływa na przemiany metaboliczne kwasów nukleinowych. Odgrywa znaczną rolę w gospodarce wapniowej i mineralizacji tkanek oraz uczestniczy w formowaniu tkanki kostnej. Ponadto posiada właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze oraz wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe.

Niedobór witaminy K

    Niedobór witaminy K spotyka się rzadko, ponieważ organizm człowieka może wytwarzać ją sam za pomocą mikroorganizmów znajdujących się w jelicie cienkim. Brak tej witaminy może występować u osób, które spożywają małe ilości warzyw zielono-listnych oraz podczas długiej kuracji antybiotykowej, która wpływa na bakterie przewodu pokarmowego, które produkują tę witaminę. Awitaminozę mogą również powodować uszkodzenia wątroby oraz zaburzenia we wchłanianiu pokarmów, które ograniczają trawienie tłuszczów. Niedobór witaminy K może występować u niemowląt, gdyż ich organizm nie jest w stanie od razu wytworzyć w przewodzie pokarmowym odpowiedniej ilości bakterii potrzebnych do jej powstania. Aby temu zapobiec podaje się kobietom ciężarnym uzupełniające dawki witaminy K bądź po porodzie podaje się ją dziecku. Skutkiem niedoboru witaminy K jest słaba krzepliwość krwi, złe gojenie się ran, większe ryzyko rozwoju nowotworów czy krwotoki z nosa, układu pokarmowego i moczowego.

Nadmiar witaminy K

    Nadmiar witaminy K powoduje niedokrwistość, rozpad krwinek czerwonych, nadmierną potliwość czy uczucie gorąca. U niemowląt może niekorzystnie wpłynąć na pracę wątroby, wywołując żółtaczkę i uszkodzenia tkanki mózgowej.

Źródła witaminy K

    Duże ilości tej witaminy znajdziemy w ciemnozielonych i liściastych warzywach m.in. brokułach, szpinaku, sałacie, brukselce, kapuście, rzepie, cukinii. Ponadto znajdziemy ją w kalarepie, kalafiorze, pomidorach, ogórkach, ziemniakach. Zawierają ją także owoce np. brzoskwinie, truskawki czy awokado. Inne źródła to białko jaj, ser i wątroba wieprzowa. Jak już wspomniano wcześniej, witamina K jest także wytwarzana przez florę bakteryjną naszego przewodu pokarmowego.

Julia Podlipniak
specjalista ds. żywienia

Publikacja: wrzesień 2014

Źródła:
1. http://www.witaminy.org.pl
2. Jarosz M. i Bułhak-Jachymczyk B. Normy Żywienia Człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2008