Testem diagnostycznym nazywamy obiektywną próbę, wykonywaną w ściśle zaplanowany sposób, którą stosuje się w celu uzyskania odpowiedzi na określone pytanie dotyczące naszego organizmu. Niektóre zmiany zachodzące w naszym ciele możemy samodzielnie zdiagnozować, posługując się dokładnymi i wiarygodnymi testami dostępnymi w aptece bez recepty.

Test ciążowy

Najbardziej rozpowszechnionymi testami diagnostycznymi są testy ciążowe - szybkie i łatwe w użyciu. Ich zastosowanie ma na celu potwierdzenie lub wykluczenie, w warunkach domowych, czy kobieta jest w ciąży. Zasada działania testu polega na wykryciu w moczu hormonu hCG (ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej), który jest wytwarzany przez komórki łożyska wkrótce po zapłodnieniu.
Wyróżniamy dwa rodzaje testów ciążowych: płytkowy (np. Bobo EZ-HCG, Pre-test, Acon) i strumieniowy (np. Clearblue Compact, Bobo-test strumieniowy). W przypadku testu płytkowego mocz nanoszony jest przy pomocy pipetki na płytkę testową. Używając z kolei testu strumieniowego należy umieścić końcówkę absorbującą testera w strumieniu moczu przez 10 sekund, a następnie ustawić ją w pozycji pionowej. Wyniki obu testów odczytuje się po 3-5 minutach. Pojawienie się prążków w okienku kontrolnym i okienku testowym oznacza wynik pozytywny - czyli ciążę. Jeżeli linia pojawiła się jedynie w okienku kontrolnym, to wynik jest negatywny (brak ciąży). Testy te są wiarygodne (w 99%) i wykrywają już 6-dniową ciążę. Na wynik nie wpływają zażywane leki przeciwbólowe, antykoncepcyjne, antybiotyki czy alkohol. Po otrzymaniu pozytywnego wyniku badania należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem ginekologiem, ponieważ początkowy okres ciąży ma istotne znaczenie dla zdrowia i właściwego rozwoju nienarodzonego dziecka.

Test owulacyjny

Innym testem stosowanym przez kobiety jest test owulacyjny (np. LH-test, Clearplan, Acon LH, Bobo Plan). Do jego przeprowadzenia również nie potrzeba obszernej specjalistycznej wiedzy. Test owulacyjny pomaga kobiecie w zidentyfikowaniu dwóch najbardziej płodnych dni w cyklu miesiączkowym, w których zbliżenie może prowadzić do zapłodnienia. Działanie testu opiera się na wykryciu wzrostu hormonu luteinizującego (LH) w moczu. Poziom LH zwiększa się zawsze na około 24-36 godzin przed uwolnieniem komórki jajowej z jajników. Biorąc pod uwagę długość cyklu, należy określić dzień rozpoczęcia testowania. Tester umieszcza się końcówką absorbującą w strumieniu moczu przez 5 sekund. Następnie po 3 minutach odczytuje się wynik. Jeżeli brak jest w okienku wyniku Linii Wzrostu LH lub gdy jest ona jaśniejsza od linii kontrolnej, oznacza to brak wzrostu LH. Należy wówczas kontynuować codzienne testy, do dnia kiedy linia wzrostu LH będzie podobna do linii kontrolnej lub ciemniejsza od niej. Będzie to oznaczało wzrost LH i jeżeli w ciągu 48 godzin dojdzie do zbliżenia to szanse na poczęcie będą największe.
Na uwagę zasługuje także test Donna, którego zadaniem jest określenie dni płodnych i niepłodnych w cyklu miesiączkowym kobiety na podstawie badania śliny.

Test narkotykowy

Jeżeli zauważymy, że znana nam osoba dziwnie się zachowuje, jest bardzo pobudzona i podejrzewamy, że zażywa środki odurzające, możemy przeprowadzić jej test paskowy, służący do wykrywania w moczu substancji takich jak marihuana, kokaina, morfina czy amfetamina (np. Amfetamina Strip, THC Strip, Acon Multi-Drug, Multi-test).
Badanie wykonuje się z próbki moczu zebranej do pojemnika. Zawarty w opakowaniu pasek testowy zanurza się w moczu do odpowiedniej głębokości na czas 10-15 sekund,
a następnie umieszcza się go na poziomej powierzchni. Wynikiem testu są barwne prążki, które pojawiają się pod koniec piątej minuty. Jeżeli pojawią się dwa barwne prążki w strefie kontrolnej C i strefie testowej T, to oznacza, że brak jest obecności narkotyku w moczu. Gdy pojawia się tylko jeden barwny prążek na pasku (w strefie kontrolnej C), oznacza to wynik pozytywny, który potwierdza obecność narkotyku w moczu. Po uzyskaniu wyniku dodatniego należy obserwować osobę, której mocz był badany i jeżeli wyniki kolejnych testów są dodatnie, należy zgłosić się z daną osobą do odpowiedniej jednostki po fachową pomoc np. do ośrodka leczenia uzależnień.

Test do diagnozowania zakażeń układu pokarmowego

Tegoroczna Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny została przyznana dwóm naukowcom z Australii, którzy 20 lat temu odkryli szczep bakterii Helicobacter pylori, odpowiadających za powstawanie wrzodów żołądka. Okazało się, że jest to choroba zakaźna, którą można leczyć antybiotykami. Wcześniej uważano, że wrzody są wynikiem stresu i nieprawidłowej diety.
„Domowym” testem przeznaczonym do diagnozowania zakażeń układu pokarmowego jest test do wykrywania Helicobacter pylori (np. Test Helico). Często występująca niestrawność, nadkwaśność, wymioty, zgaga mogą świadczyć o obecności tych drobnoustrojów w organizmie. Rozwój chorób żołądkowo-jelitowych, takich jak wrzody żołądka i dwunastnicy, czynny i chroniczny nieżyt żołądka, często związany jest z zakażeniem beztlenowym drobnoustrojem Helicobacter pylori. Bakteria ta upłynnia śluz i uszkadza barierę śluzową żołądka, może przez to prowadzić do uszkodzenia nabłonka przez soki trawienne. Zniszczenie tego drobnoustroju zmniejsza częstotliwość nawrotów choroby.
Wykonanie wyżej wymienionego testu polega na wykryciu w surowicy lub osoczu przeciwciał IgG, które są charakterystyczne dla tych bakterii. Przeprowadzenie testu jest bardzo proste. Wystarczy jedną kroplę krwi (surowicy lub osocza) nanieść na kasetkę testową. Jeżeli próbka zawiera przeciwciała IgG, słaba linia testowa różowoczerwona razem z niebieską linią kontrolną uwidoczni się w okienku odczytu wyniku. Oznacza to obecność Helicobacter pylori. W tej sytuacji najlepiej jest zgłosić się do lekarza specjalisty - gastrologa, który podejmie odpowiednie leczenie farmakologiczne i zaleci stosowną dietę.

Testy do wykrywania krwi utajonej w kale

Tego typu testy, np. EZ DETECT, FOB-Test pozwalają wcześnie wykryć niektóre choroby odbytu, takie jak: nowotwory, wrzody, hemoroidy, polipy, zapalenie okrężnicy i podjąć odpowiednie leczenie specjalistyczne. Leki przeciwzapalne, aspiryna, maści doodbytnicze mogą wpłynąć na wynik testu, dlatego dwa dni przed badaniem należy unikać ich przyjmowania.
Test EZ-DETECT zawiera 5 bibułek testowych, proszek kontrolny i kartę wyników, w której w kolejnych dniach umieszcza się wyniki testu. Zanim przystąpi się do przeprowadzenia testu należy dokładnie oczyścić toaletę i za pomocą bibułki testowej sprawdzić czystość wody w muszli klozetowej. Bibułkę wrzuca się do muszli i po dwóch minutach obserwuje się jej zabarwienie. Jeżeli bibułka nie zmieni barwy, to muszla jest czysta i można przystąpić do przeprowadzenia testu. Jeżeli natomiast bibułka zmieni zabarwienie na niebieskozielone, trzeba odczekać 3 dni przed ponowną próbą sprawdzenia czystości sedesu. Po spłukaniu toalety, należy oddać stolec i umieścić w muszli bibułkę testową. Jeżeli po dwóch minutach pojawi się na niej niebieskozielony kolor oznacza to wynik dodatni - test wykrył krew w kale. W tej sytuacji należy zgłosić się na specjalistyczne badania lekarskie. Brak zabarwienia bibułki oznacza wynik negatywny - brak krwi utajonej w kale. Aby wynik testu był wiarygodny - w ciągu kilku dni należy wykonać trzy testy.
W celu przeprowadzenia badania za pomocą FOB-Testu należy pobrać próbkę kału, wprowadzić do załączonego pojemnika z płynem i dokładnie wymieszać. Próbkę nanosi się na próbkę testową a wynik odczytuje się po 5 minutach. Jeżeli mimo negatywnego wyniku testu, obserwujemy takie objawy jak np. biegunka czy czarny stolec, należy skonsultować się z lekarzem.

Testy paskowe do pomiaru cholesterolu

Służą one do określenia ilości cholesterolu we krwi i dostarczają informacji dotyczących metabolizmu tłuszczowego (np. Test cholesterolowy Venture). Przed rozpoczęciem testu należy znaleźć spokojne miejsce i zrelaksować się przez 5 minut w celu ustabilizowania poziomu cholesterolu w organizmie. Pierwszą kroplę krwi z czubka palca należy zetrzeć, żeby nie wprowadzić innych płynów, które mogłyby wpłynąć na wynik testu. Przeprowadzenie testu polega na wypełnieniu krwią okienka testowego. W momencie gdy test rozpocznie pracę – na wskaźniku pojawi się kolor fioletowy. Po ok. 12 minutach pojawi się kolor zielony, co oznacza, że test dobiegł końca. Należy wtedy odczytać wynik z urządzenia testowego i zinterpretować go przy pomocy Karty Wyników, dołączonej do zestawu. Test można przeprowadzić o każdej porze dnia, bez konieczności wcześniejszego poszczenia. Ponieważ poziom cholesterolu może zmieniać się z dnia na dzień, dlatego należy dokonać przynajmniej dwa testy i wyciągnąć średnią z uzyskanych rezultatów. Za normę przyjmuje się wyniki mniejsze od 200mg/dl. Gdy wyniki przekroczą powyższą normę, zalecane jest specjalistyczne leczenie.
 

Testy diagnostyczne do stosowania w warunkach domowych dają możliwość samokontroli i pozwalają na wykrycie niektórych zmian zachodzących w naszym organizmie, zanim zgłosimy się do lekarza.

mgr farm. Joanna Machaj
Publikacja artykułu, 2005