Alergia – od greckiego „allon argon” oznacza zmieniony, odbiegający od normy sposób reagowania. Medycyna definiuje ją jako „nadwrażliwość, uczulenie w następstwie działania alergenów”.

Organizm nieprawidłowo rozpoznaje niektóre substancje otaczające nasz świat jako obce i szkodliwe, a następnie mobilizuje przeciw nim układ odpornościowy. Jest to reakcja bardzo silna, wygasa z trudem i ma tendencje do powtórzeń.

Alergenami nazywamy substancje mogące wywołać reakcje alergiczne. Teoretycznie alergenem może być każda substancja, którą wprowadzamy do organizmu. Podczas pierwszego kontaktu układ odpornościowy reaguje wytwarzaniem odpowiednich przeciwciał. Nie dochodzi wówczas do żadnych zauważalnych reakcji. W pewnych przypadkach przy drugim spotkaniu dochodzi do reakcji alergicznej.

Najczęściej spotykane alergeny to:

• pyłki roślin
• białko mleka krowiego
• sierść zwierząt
• zarodniki grzybów pleśniowych
• roztocza kurzu domowego
• środki chemiczne.

Ze względu na drogę wnikania do organizmu alergeny można podzielić na”:

• inhalacyjne – wnikające przez błonę śluzową układu oddechowego
• pokarmowe – dostające się wraz z pożywienie m poprzez przewód pokarmowy
• kontaktowe – uczulające poprzez kontakt skóry i błon śluzowych z substancją alergizującą
• iniekcyjne – zaliczamy tu jad owadów dostający się przez ukłucie oraz leki podawane
  w iniekcji.

Choroby alergiczne są obecnie jednym z najistotniejszych problemów zdrowotnych ludzi na całym świecie i według różnych źródeł obejmują od 10 do 20% populacji. Obserwuje się tendencję wzrostową tych chorób. Najwyższy wzrost zachorowań zauważa się w populacji krajów wysoko rozwiniętych.

Za istotne czynniki ryzyka chorób alergicznych uznaje się:

• skażenie środowiska naturalnego (skażenie powietrza, gleby, promieniowanie ultrafioletowe)
• zmiana warunków i stylu życia
• dym tytoniowy
• konserwanty dodawane do żywności
• brak naturalnej wentylacji mieszkań (poprawa izolacji termicznej budynków)
  oraz – co jest paradoksem:
• zmniejszenie ekspozycji na czynniki zakaźne poprzez:
  • poprawę warunków higienicznych
  • szczepienia ochronne
  • antybiotykoterapię.

Choroby alergiczne

Wyróżniamy trzy główne postacie chorób alergicznych:

• Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa (sezonowe i całoroczne) - charakteryzuje się napadami kichania, swędzenia nosa, zwiększoną ilością wodnistej wydzieliny w nosie i tzw. „blokadą nosa”, która utrudnia oddychanie. Tym objawom mogą towarzyszyć także: silne bóle głowy, wtórne zapalenie zatok obocznych nosa, zaburzenia koncentracji oraz ze strony oczu – łzawienie, zaczerwienienie, swędzenie i ze strony gardła – kaszel.
  • Sezonowy alergiczny nieżyt nosa – pyłkowica, spowodowany jest pyłkami roślin i zarodnikami grzybów.
  • Całoroczny alergiczny nieżyt nosa – spowodowany najczęściej roztoczami kurzu domowego, pleśniami, pierzem, sierścią zwierząt
• Atopowe zapalenie skóry - charakteryzuje się wypryskowymi zmianami skórnymi wraz ze świądem. Zmiany te mają charakter przewlekły i nawrotowy.
• Astma oskrzelowa – jest to choroba przewlekła charakteryzująca się napadowym zwężeniem dróg oddechowych w kontakcie z alergenem. Występuje wówczas napad duszności, męczący kaszel.

Sposoby leczenia:

Jednymi z najczęściej stosowanych leków są leki przeciwhistaminowe, które działają poprzez blokowanie receptorów komórkowych dla histaminy – białka pośredniczącego w reakcjach alergicznych. Obecnie największą „popularnością” cieszą się tzw. „leki przeciwhistaminowe drugiej generacji” – cetyryzyna i loratadyna.

Leki te dzięki wygodnemu dawkowaniu – raz dziennie – stały się bardzo popularne. Są one szczególnie skuteczne w leczeniu sezonowego i całorocznego nieżytu górnych dróg oddechowych, znoszą łzawienie i pieczenie oczu oraz leczą zmiany skórne.

W sprzedaży odręcznej możemy nabyć wiele preparatów. Cetyryzynę zawiera Zyrtec, Allertec, Amertil; loratadyna znajduje się w Alericu, Alerfanie, Nalerginie, Letizenie, Loratanie.

Jeżeli dominują same „objawy oczne” można je zwalczać Betadrinem czy Polcromem.

Oczywiście leków przeciwalergicznych jest o wiele więcej, lecz o ich stosowaniu decyduje lekarz na podstawie wywiadu przeprowadzonego z pacjentem i swojego doświadczenia.

Oprócz tradycyjnego leczenia można też stosować immunoterapię, która ma na celu zmniejszenie reakcji alergicznej poprzez systematyczne podawanie wzrastających dawek szczepionki alergicznej.

Życie z alergią

Najlepszym rozwiązaniem, (ale nie zawsze możliwym do zastosowania) jest unikanie kontaktu z alergenem poprzez:

• usunięcie alergenów ze swojego otoczenia np. usunięcie dywanu (roztocza), zrezygnowanie ze zwierząt domowych, wietrzenie mieszkania, częste stosowanie w domu odkurzacza z wydajnym, najlepiej wodnym filtrem
• jeżeli występuje uczulenie na pyłki roślin, należy unikać dłuższego przebywania w tym okresie na świeżym powietrzu.

mgr farm. Magdalena Nowakowska
Publikacja artykułu, 2004