CZYTELNIA > Zdrowe opalanie, czyli jak chronić skórę przed słońcem

Słońce grzeje coraz bardziej, promieniowanie słoneczne jest dość silne, pamiętajmy zatem o odpowiedniej ochronie przeciwsłonecznej.

Niebezpieczne promieniowanie

    Tolerancja na promieniowanie jest różna. Zależy ona głównie od wieku, jak również od rodzaju skóry. Promieniowanie ultrafioletowe obejmuje UVA – długość fali 320-400 nm, UVB – długość fali 290-320 nm oraz UVC – długość fali 200-290 nm. Najgłębiej w skórę przenika promieniowanie UVA. Nie jest ono odczuwalne przez naszą skórę, dlatego też nie powoduje nadmiernego poparzenia, jednak niszczy kolagen oraz przyczynia się do powstawania plam pigmentacyjnych. Zakres promieniowania UVB o średniej długości fali inicjuje powstanie rumienia oraz odpowiada za wytwarzanie w skórze witaminy D3. Promieniowanie UVC pochodzące ze słońca ulega wchłonięciu przez warstwę ozonową atmosfery, więc nie dociera do powierzchni Ziemi. Warto jednak wiedzieć, że tego rodzaju promieniowanie charakteryzuje się dość sporą energią. Znajduje ono zastosowanie jako środek odkażający pomieszczenia. W związku z tak dużą energią przy kontakcie ze skórą może być wyjątkowo niebezpieczne.

Naturalne mechanizmy obronne

    Pod wpływem słońca powstają wolne rodniki odpowiadające za osłabienie struktury skóry, tym samym obniżając jej zdolności ochronne. Organizm ludzki posiada kilka mechanizmów odpowiadających za ochronę przed negatywnym działaniem czynników zewnętrznych, w tym przed promieniowaniem UV. Mechanizmy te obejmują absorpcję oraz rozpraszanie promieni poprzez złuszczanie naskórka oraz produkcję melaniny, jak również hamowanie procesów wywołanych przez wolne rodniki poprzez odpowiednie układy enzymatyczne. Najważniejszą funkcję pełni jednak obecność melaniny magazynowanej w dolnych warstwach skóry – absorbuje ona promieniowanie zarówno UVA, jak i UVB. Ilość w skórze tego naturalnego barwnika, jakim jest melanina, decyduje w głównej mierze o rodzaju karnacji. Osoby z ciemną karnacją są wyjątkowo odporne na szkodliwe działanie promieniowania słonecznego. Warto wiedzieć, że melanina obecna jest w komórkach skóry, ale odpowiada również za kolor oczu i odcień włosów.

Fototypy skóry

W zależności od ilości melaniny w naskórku wyróżniamy 6 fototypów skóry.

    Z opalaniem szczególnie powinny uważać osoby o jasnej, wręcz bladej karnacji, ze względu na możliwość wystąpienia bolesnych poparzeń. Może to doprowadzić do uszkodzenia naskórka, a nawet głębszych warstw skóry. W początkowej fazie skóra jest widocznie zaczerwieniona, dodatkowo może wystąpić obrzęk, pieczenie a także ból przy dotykaniu. Kiedy oparzenie jest dość mocne mogą pojawić się pęcherze wypełnione płynem surowiczym. Notoryczne oddziaływanie promieniowania słonecznego na skórę często inicjuje pojawianie się popękanych naczynek krwionośnych a także plam barwnikowych.

Pamiętajmy o filtrach ochronnych

    Ważne jest stosowanie odpowiednich filtrów ochronnych dostosowanych do rodzaju karnacji. Wyróżniamy filtry fizyczne oraz chemiczne. Fizyczne działają jako bariera rozpraszająca promieniowanie, zaś chemiczne opierają się na związkach chemicznych, które mają za zadanie pochłaniać promienie UV. Wybierając preparat ochronny należy dostosować do typu skóry wysokość współczynnika ochrony przeciwsłonecznej, w skrócie SPF. Jeśli chodzi o fototypy charakteryzujące się jasną karnacją zalecane się wysokie filtry (SPF 40 lub 50), szczególnie na pierwsze dni ekspozycji na słońce. Jeśli chce się uzyskać brązowy odcień skóry, ważne jest stopniowe opalanie. Osoby z naturalnie ciemnym odcieniem skóry, które dobrze znoszą odziaływanie promieni słonecznych, mogą stosować kremy o niższym faktorze (SPF 15).

Niebezpieczne zmiany na skórze

    W przypadku niedostatecznej ochrony przeciwsłonecznej na skórze może pojawiać się szereg zmian zależnych od intensywności działającego promieniowania. Mogą wystąpić między innymi oparzenia, piegi, przebarwienia, znamiona, jak również fotodermatozy, czyli wrażliwość na światło. Szczególnie na słońce powinny uważać osoby, u których stwierdzone są choroby skórne takie jak trądzik różowaty, atopowe zapalenie skóry oraz łuszczyca. W przypadku tych chorób promieniowanie słoneczne może zintensyfikować objawy. Szczególna ostrożność dotyczy także osób, których skóra charakteryzuje się obecnością piegów. U tych osób zawartość melaniny w naskórku jest znacznie mniejsza niż u innych (piegów nie można się pozbyć na stałe, stosowanie miejscowe środków złuszczających może powodować nierównomierne odbarwienia). Nadmierna ekspozycja na słońce powoduje często przebarwienia. Powstają one zwykle w miejscach po zmianach trądzikowych, uczuleniach bądź po urazach naskórka. Wyróżniamy również szereg schorzeń genetycznie uwarunkowanych, w przypadku których promieniowanie słoneczne może wywołać wykwity chorobowe, a nawet stan zapalny. Jedną z bardziej znanych chorób mającą podłoże genetyczne jest bielactwo wrodzone, charakteryzujące się brakiem melaniny – w przypadku takiej skóry o poparzenia dość łatwo. Osoby dotknięte bielactwem mają jasną, niemalże mleczną skórę oraz bardzo jasne włosy. Bielactwo może obejmować całą powierzchnię ciała bądź jedynie niektóre obszary. Jeśli występuje w późniejszym okresie życia, mamy do czynienia z bielactwem nabytym, wywołanym rozpadem komórek barwnikowych.

Opalajmy się rozważnie

    Aby uzyskać piękną opaleniznę, należy opalać się rozważnie, zaczynając od kilkunastominutowej ekspozycji na słońce tak, aby skóra mogła się przyzwyczaić. Ze względu na różną intensywność działania promieniowania słonecznego na skórę w ciągu dnia, trzeba pamiętać o odpowiedniej porze dnia ekspozycji na słońce. Nie wskazane jest opalanie w godzinach od 11 do 14, ponieważ w tym czasie słońce świeci najintensywniej, więc może wywoływać oparzenia naskórka. Bezpieczny okres na opalanie to godziny ranne bądź popołudniowe. Małe dzieci praktycznie nie powinny przebywać na słońcu, gdyż ich skóra jest wiotka i delikatna, więc tym samym bardzo podatna na oparzenia słoneczne. Nie sposób jednak tego uniknąć. W tej sytuacji należy zadbać o odpowiednie nakrycie głowy oraz okulary przeciwsłoneczne a także o nakładanie kremu ochronnego co około 3 godziny.
Ciemny odcień skóry pojawia się stopniowo. Jest wynikiem zagęszczania się melaniny w naskórku poprzez oddziaływanie promieniowania słonecznego. Gdy naskórek ulega złuszczaniu, melanina usuwana jest wraz z martwymi komórkami naskórkami i z upływem czasu skóra widocznie blednie.

Ochrona po opalaniu
 

    Ze względu na wysuszające działanie promieni słonecznych, o odpowiedniej pielęgnacji skóry trzeba także pamiętać po ekspozycji słonecznej. Dostępna jest szeroka gama produktów po opalaniu bogatych w składniki nawilżające oraz silnie regenerujące. Ważne jest zastosowanie preparatu bezpośrednio po kąpieli. Oprócz balsamów do ciała warto wmasować w skórę nawet samą oliwkę dla dzieci a następnie delikatnie osuszyć ciało ręcznikiem. W przypadku lekko zaczerwienionej skóry wskazane są produkty z zawartością pantenolu oraz allantoiny - składniki te działają łagodząco. Gdy skóra zaczyna się łuszczyć, należy ją dokładnie natłuszczać.

Magdalena Burian
Dermokonsultantka
Data publikacji: 2012